Dertig weken! Dat is de gemiddelde wachttijd in Nederland voordat je een gespecialiseerde psycholoog kunt zien. Dit is veel te lang voor mensen met ernstige emotionele of mentale problemen. Gelukkig lijkt er hoop aan de horizon: mensen kunnen nu praten over hun mentale gezondheid met een getrainde chatbot. De vraag is: kan een chatbot echt een menselijke therapeut vervangen?
AI als oplossing voor lange wachttijden?
Ik ben erg bezig met mijn persoonlijke ontwikkeling en heb ook interesse in AI. De grote vraag die ik mezelf vaak stel: kan AI software echt helpen in een therapeutisch proces?
Het feit is dat “AI-psychologen” snel opkomen. Op de website van Character.ai kun je bijvoorbeeld al met een kunstmatige psycholoog chatten. Er zijn al meer dan 144 miljoen (!) gesprekken gevoerd met deze bot. Woebot en Earkick hebben ook hun eigen “AI-psychologen” ontwikkeld.
Op Reddit is een gebruiker erg enthousiast: “Bruh, ik gebruik nu een paar dagen een AI-psycholoog en ik kan niet geloven hoe behulpzaam het is. Het is echt de beste ervaring die ik heb gehad met therapie. De bot is behulpzaam, meelevend en voelt alsof ik praat met een echte therapeut, maar dan een goede en redelijke. Ik heb al een paar keer gehuild en veel inzichten gekregen.”
Hoe werkt een AI-psycholoog?
De AI-psycholoog is getraind door grote hoeveelheden boeken over psychologie, zelfhulp, persoonlijke ontwikkeling en emoties te absorberen. Voor alledaagse, niet te complexe problemen heeft AI zeker slimme strategieën, zoals tips om stress te voorkomen.
In de nabije toekomst zou een mentale “AI-coach” heel goed oplossingen en tips kunnen bieden voor dagelijkse problemen. Ik verwacht dat kunstmatige intelligentie uiteindelijk een groot deel van dit soort “mentale coaching” zal overnemen.
Geen wachttijd, wel mentale hulp
Ja, ik ben aan de ene kant erg enthousiast over de AI-mental coach. Het biedt veel interessante mogelijkheden die we niet mogen negeren.
– Een AI-coach is 24/7 beschikbaar en er is geen wachttijd. Zo’n AI-coach kan patiënten helpen de wachttijd op te vangen voor een echte psycholoog. Bovendien is een AI-coach vaak gratis of niet duur.
– Het verlaagt de drempel om hulp te zoeken. Met een AI-coach kun je anoniem een persoonlijk gesprek voeren, zelfs over dingen waar je je voor schaamt.
– Het biedt praktische tips voor dagelijkse problemen.
– Het maakt geestelijke gezondheidszorg toegankelijk voor iedereen. In veel landen is geestelijke gezondheidszorg onbetaalbaar of zelfs onbereikbaar. Soms rust er nog een taboe op. Het is geweldig dat we passende zorg kunnen bieden aan mensen die nu nergens terecht kunnen.
Mental coach versus therapeut
Dit artikel is echter niet alleen maar lovend. Ik ben niet uitsluitend enthousiast over de AI-psycholoog.
Waarom niet?
Omdat er volgens mij een belangrijk verschil is tussen twee soorten mentale hulp:
– De mental coach die praktische tips geeft bij uitdagingen (bijvoorbeeld een coach die stress helpt voorkomen).
– De psycholoog die contact maakt, een echte verbinding creëert, empathisch is en je menselijke aandacht geeft.
Zoek je iemand die met praktische oplossingen komt en informatie geeft, dan kan een AI-coach helpen. Zoek je meer, zoals iemand die al het bovenstaande doet, dan heb je een echte therapeut nodig.
Waarom kunnen we niet zonder psychologen?
Volgens mij is het geen oplossing om al onze mentale problemen alleen via een chat met een AI-coach te bespreken. Ik zie drie grote bezwaren.
1. Alledaagse problemen versus complexe kwesties
Ten eerste kan zo’n tool werken voor alledaagse problemen, maar niet wanneer je te maken hebt met specifieke of complexe kwesties. AI-software komt meestal met standaardtips.
Ja, “Ga naar buiten” of “Eet gezond” is een goed idee als je je een dag somber voelt. Maar als je depressief bent, is er meer nodig om een cliënt goed te helpen.
2. Menselijk contact is onmisbaar
Onderzoek toont aan dat mensen in een therapeutisch proces vooral waarde hechten aan contact met een mens van vlees en bloed. Een therapeut luistert, ziet je letterlijk, verbindt zich, hecht, leeft mee, zegt intuïtieve dingen, laat je voelen dat je problemen geldig zijn en helpt je nieuw gedrag uitproberen. Hoe goed we AI-modellen ook trainen, dit alles blijft puur menselijk.
3. AI-contact is niet altijd oprecht
Wanneer een AI-tool zegt: “Het spijt me dat je je zo voelt,” is er geen gezichtsuitdrukking, intonatie of andere non-verbale communicatie. Het is gewoon platte tekst. Het is als een onoprechte verontschuldiging. Het is fijn dat iemand het zegt, maar je voelt er waarschijnlijk weinig bij.
Een digitale therapeut bestaat dus niet.
Ik verwacht dat er in de komende jaren meer bedrijven zullen beweren een “digitale therapeut” te hebben gebouwd. Zelf blijf ik liever ver van dat label. Een AI-tool kan meedenken, maar AI-software kan niet bieden wat een menselijke therapeut biedt.
Als we computers actief gaan inzetten om de menselijke therapeutische rol over te nemen, gaat waardevol menselijk contact verloren. We moeten die kant niet op.
Dus…
Laten we eerst duidelijk labelen dat een AI-coach “niet-menselijk” is om verwarring te voorkomen. En laten we AI-coaches trainen om mensen op het juiste moment door te verwijzen naar een echte psycholoog. Zo kunnen de twee elkaar aanvullen.
AI-tools kunnen wachttijden verkorten en hulp toegankelijk maken voor meer groepen. Maar hoeveel zelfhulpboeken en psychologiemethoden ze ook absorberen, we moeten ze niet laten doen alsof ze echte mensen zijn.
We hebben sociale media apps al een deel van ons menselijk contact laten afnemen; laten we voorkomen dat dit ook gebeurt met AI-mental coaches.
(Dit artikel is uit het Engels vertaald. Origineel)
