Slimme AI creëert nieuwe mogelijkheden, maar roept ook ethische vragen op.
Dit artikel is niet geschreven door kunstmatig intelligente software. Het lijkt raar dat ik dat zeg, maar we staan op een kantelpunt van een nieuw tijdperk van kunstmatige intelligentie.
ChatGPT
Vorige week publiceerde OpenAI, onder de vlag van Microsoft, het slimme programma ChatGPT. Een website waar je interactie kunt hebben met een razend slimme assistent. Sommigen noemen de release van ChatGPT in technologisch opzicht vergelijkbaar met ‘het iPhone moment’ en ik denk eerlijk gezegd dat daar niks aan gelogen is.
Het systeem is razendsnel in staat om op basis van een simpele vraag artikelen te schrijven, antwoorden te geven op verschillende vragen en bijbehorende uitleg te bieden, een inhoudsopgave te genereren voor een boek, een stap voor stap instructie te schrijven, computercode te genereren en te verbeteren, sommen te maken, songteksten te schrijven, advertentieteksten en payoffs te verzinnen, een opzet te maken voor een beleidsstuk, opinieartikel of de tekst voor je folder en flyer. Het is een soort Google, maar dan óok met de mogelijkheid in gewone mensentaal antwoord te geven op je vraag én de mogelijkheid om razendsnel volledig nieuwe teksten te genereren. Een fantastisch, magisch stuk gereedschap.
Kritische vragen
Maar naast dat we verwonderd en enthousiast mogen zijn over onze menselijke capaciteit om dit soort technologie te bouwen, mogen we wat mij betreft ook beginnen met het stellen van de kritische vragen.
Onwaarheden
Een manke poot van deze technologie is namelijk dat de software artikelen, antwoorden, uitleg genereert met een stevige overtuiging, maar gewoonweg niet altijd de waarheid spreekt. De software is getraind op basis van de enorme bakken data van ons internet en we weten het: daar staan ook veel onwaarheden in. Hoewel de software zich presenteert als alles wetende machine, zitten er ook fouten in waar de gebruiker zich niet altijd van bewust is. Het internet kan zo nóg meer overspoeld worden door foutieve informatie. Omdat de software leert van onze menselijke input zal dit na verloop van tijd verbeteren, maar dan zou je dus als gebruiker ook graag willen weten welke data het systeem getraind is om te komen tot haar antwoorden. Zo kun je bijvoorbeeld onjuistheden, vooroordelen en discriminatie herkennen. Anders dan de naam doet vermoeden is de software van OpenAI echter niet openlijk inzichtelijk.
Big Tech als moderator?
Dat roept vervolgens ook weer de ethische vraag op: wanneer we massaal gebruik gaan maken van deze slimme assistent, is het dan wijs om ‘de waarheid’ in handen te leggen van een bedrijf als Microsoft? Bepalen zij uiteindelijk wat ‘waar’ is? Het zou dan bijvoorbeeld mogelijk zijn dat ze content blokkeren, zoals de Chinese regering informatie over de protesten op het Plein van de Hemelse Vrede blokkeert.
Toekomst ChatGPT
Dat brengt me ook gelijk bij een volgende kritische vraag: we maken kennis met een razend slimme digitale assistent die op een aantal vlakken de menselijke cognitie voorbij spurt. Waar staat deze software over vijf jaar? En over tien jaar? Het is niet gek om eens na te denken over de consequenties wanneer een commercieel AI-systeem tien of twintig keer slimmer is dan wij mensen.
Gemakzucht
En zou ook het nadeel van deze technologie kunnen zijn dat we minder moeite gaan doen om zaken tot op de bodem uit te zoeken omdat deze slimme assistent ons het kant-en-klare antwoord serveert? Bij het gebruik van Google krijg je immers nog meerdere bronnen geserveerd waarbij je zelf moet wikken en wegen. Bij ChatGPT krijg je één hapklaar antwoord. Het zou me niet verbazen wanneer we dan nét iets te vaak denken: prima zo!
Te afhankelijk
En er zou een moment kunnen komen dat we als mensen te afhankelijk van ChatGPT worden. Dat je gewoonweg een niet meer in te halen achterstand hebt wanneer je deze software niet gebruikt. Leggen we daarmee weer niet te veel van onze autonomie in handen van Big Tech zoals we ook gedaan hebben met Google, Facebook en Amazon?
Schrijven is persoonlijke groei
En als auteur van meerdere boeken weet ik: zelf schrijven is denken. Schrijven is snappen. Schrijven is ‘connecting the dots’. Door te schrijven kun je zelf je binnenwereld vergroten, zelf nieuwe verbanden leggen en zelf betekenis creëren bij hetgeen je maakt. Schrijven betekent denken, voele, wikken, wegen. Je maakt een connectie tussen je innerlijke wereld en de buitenwereld. Dat zorgt voor persoonlijke groei. Komt dit nu onder druk te staan?
We staan absoluut aan het begin van een nieuw tijdperk van kunstmatige intelligentie met zoete vruchten. Maar het is ook aan ons om ze op een zorgvuldige en verantwoorde manier te plukken.
Dit artikel verscheen eerder als opinie artikel in Trouw.
