Hoe zit het met Fake news en persvrijheid? Af en toe zie ik ze lopen of fietsen hier door de buurt; krant in de hand op weg naar een buurman, kennis of vriend. Bij mij in de straat gebeurt het ook: mensen die onderling de krant met elkaar delen. Is waarschijnlijk goedkoper en het lezen van meerdere kranten bevordert de breedte van je blikveld.
Ik ben het afgelopen jaar de krant weer gaan herwaarderen. Ik lees al jaren losse artikelen in het krantenplatform Blendle en heb sinds vorig jaar een abonnement op het Financieele Dagblad. Even voor de context: het is mijn werk om de frontlinie van nieuwe digitale ontwikkelingen in de gaten te houden. Zo schreef ik in 2015 een boek over Bitcoin en in 2017 een boek over kunstmatige intelligentie.
Foto hierboven: Een GAN netwerk (rechts) creëert steeds geloofwaardiger beelden
Het is mijn boterham om daar lezingen over te geven in Nederland en soms daarbuiten. Ook bezoek ik af en toe het buitenland om daar de digitale wereld te verkennen. Zo was ik in oktober bijvoorbeeld in China. Een land met een overheid die overal op toeziet en autoritair de regels bepaalt. De staatsomroep krijgt door de overheid gedicteerd wat het wel en niet mag vertellen. Toen ik terug was keek ik met meer waardering naar de Nederlandse persvrijheid, en de krant.
Persvrijheid en de verspreiding van ‘fake news’ is belangrijk en een actueel thema. Aan de andere kant van de oceaan trekt de president van het machtigste land ter wereld bijvoorbeeld continu de integriteit van journalisten in twijfel. De gemanipuleerde versie van een filmpje waarin een Amerikaanse journalist een stagiair aanraakt wanneer zij de microfoon uit zijn handen wil halen, wordt door het Witte Huis gedeeld op sociale media. De desbetreffende journalist moet hiermee in diskrediet worden gebracht. Maar dit is nog niks in vergelijking met wat er nog komen gaat.
Foto hierboven: Gezichten van mensen die nooit bestaan hebben; ze zijn gecreëerd door een GAN netwerk.
Want wat twintig jaar geleden nog klonk als sciencefiction wordt nu reëel. Videobeelden kunnen steeds makkelijker gegenereerd worden met kunstmatig intelligente computerprogramma’s. Die gecreëerde beelden zijn nauwelijks van echt te onderscheiden. We kunnen onze ogen en oren dan niet meer vertrouwen en informatie die vroeger evident correct was voor waar aannemen.
Wat dreigt is een ‘infocalypse’. Dat is een trend die zich absoluut doorzet: kunstmatig intelligente systemen die gemanipuleerde levensechte video’s en stemmen produceren en daarmee een wereld om ons heen creëren waarin ‘echt’ niet meer van ‘nep’ is te onderscheiden. En in de toekomst zien we steeds vaker beroemdheden en presentatoren die enkel virtueel bestaan.
Het belang van objectief feitelijke verslaglegging wordt in deze wereld steeds belangrijker en prangender. De journalistiek en de Nederlandse kranten blijven hopelijk vrij van sensatie, manipulatie en commerciële motieven. We hebben namelijk dringend heldere vuurtorens nodig in een onstuimige zee van informatie.
Deze column verscheen ook op MT.nl
