De ontwrichtende gevolgen van Kunstmatige Intelligentie
Alle werkzaamheden waarover je niet meer dan een seconde hoeft na te denken worden in de toekomst overgenomen door intelligente systemen. Daarmee is kunstmatige intelligentie de meest ontwrichtende technologie waarmee we in ons dagelijks leven te maken gaan krijgen. Tijdens het onderwijsseminar van AOG School of Management op 7 november jl. nam ik de deelnemers mee in de gevolgen Kunstmatige intelligentie. Een wereld van kunstmatige intelligentie en de gevolgen ervan voor het onderwijs en de arbeidsmarkt.
“Het onderwijs heeft de opdracht jongeren voor te bereiden op de toekomst. Juist daarom is het zo belangrijk om meer te weten over de gevolgen Kunstmatige intelligentie en technologische ontwikkelingen op de arbeidsmarkt van straks. Waarom zou je kinderen opleiden voor beroepen die straks niet meer bestaan? De trend is glashelder: we zijn in een tijdperk beland waarin vaardigheden die wij tot dusver beschouwden als puur menselijk worden overgenomen door intelligente systemen.”
De digitale butler
“In mijn nieuwe boek De Digitale Butler beschrijf ik wat kunstmatige intelligentie is en hoe de opkomst van deze technologie de wereld gaat veranderen. Sterker nog, dat gebeurt nu al. Denk maar terug aan de ophef begin september over billboards op een aantal NS-stations met camera’s die ongemerkt voorbijgangers filmden. Het wordt steeds makkelijker voor intelligente systemen om gezichten herkennen en koppelen aan persoonlijke gegevens. Dat is een ontwikkeling die niet meer te stoppen is en waarmee we dus rekening moeten houden. Of we daar nu blij mee zijn of niet.”
Horen, zien, lezen en spreken
“Bij kunstmatige intelligentie begint het met systemen die kunnen horen, zien, lezen en spreken. Ze kunnen bijvoorbeeld spraak naar tekst omzetten en andersom. Ze kunnen tientallen objecten tegelijkertijd identificeren. Maar ze kunnen ook emoties van mensen herkennen. In hoog tempo komen er systemen op de markt die werkzaamheden overnemen die gebaseerd zijn op waarneming. Ze kunnen dat beter en sneller dan mensen. Een systeem is nooit moe, hoeft niet op vakantie en kan veel sneller data genereren en resultaten produceren dan mensen. Ik verwacht dan ook dat allerlei saaie activiteiten, waarover je niet lang hoeft na te denken, op een gegeven moment worden overgenomen door slimme systemen.”
Leren van elkaar
“Intelligente systemen zijn niet alleen sneller dan mensen, ze leren ook van elkaar. Als een Tesla vandaag iets leert over de remweg op nat wegdek, nemen alle Tesla’s dat morgen in een update over. Alsof iemand op de wereld vandaag leert viool spelen en wij dat morgen allemaal kunnen. Intelligente systemen leren op basis van heel veel data en van elkaar en doen dat sneller dan ooit. Er is op dit moment een explosie van data gaande. Nu nog heeft slimme software het internet nodig, maar dat gaat ook veranderen. Er komen chips aan die ervoor zorgen dat krachtige kunstmatig intelligente processen kunnen plaatsvinden in het apparaat zelf. Onze huidige smartphones zijn domme jongetjes vergeleken met wat er over vijf jaar mogelijk is.”
Ontwrichtende ontwikkeling
“Je kunt dus spreken van een ontwrichtende ontwikkeling met enorme consequenties voor de arbeidsmarkt en het onderwijs. Want waarom zou je jongeren opleiden voor banen die niet meer bestaan in de toekomst? Ik vind dat we daarover eerlijk moeten zijn. Is er bijvoorbeeld nog toekomst voor mensen die bij een verzekeringsmaatschappij claims beoordelen en accepteren? Ik denk van niet. Je kunt in een aantal Amerikaanse steden nu al een verzekeringsclaim indienen bij een intelligent systeem: je geeft online aan dat je jas is gestolen. Dan moet je een YouTube-filmpje opnemen waarin je vertelt wat er is gebeurd. Het systeem scant je gezicht en gebruikt 18 anti-fraude algoritmes om te bepalen of de claim correct is of niet. Daarna moet je een bonnetje uploaden en nog wat gegevens invullen en hopla, het geld staat op je rekening. Er komt geen mens meer aan te pas.”
Afhankelijk van systemen
“En het gaat nog verder: intelligente systemen gaan ons beter begrijpen dan wij zelf. Wij doen dingen vaak op dezelfde manier, in dezelfde volgorde. We zijn voor systemen dus zeer voorspelbaar. Deze systemen leren om daarop te anticiperen. Het weet wat we nodig hebben voordat we het zelf weten. Wij worden mede daardoor echter wel steeds afhankelijker van kunstmatige intelligentie. Het gevolg is dat we vaardigheden gaan verliezen. Aandacht en intimiteit worden schaars. Privacy wordt schaars. Iets zelf maken met je handen wordt schaars. We zijn nu al minder goed in staat om zelf iets in te schatten. Als de Buienradar het niet doet, weten we niet of we een paraplu mee moeten nemen.”
“De verwachting is zelfs dat intelligente systemen op een gegeven moment ‘intent’ krijgen. Een eigen drijfveer om iets te doen. Dat kan veertig of honderd jaar duren. We leven in een tijdperk waarin deze ontwikkeling aan het ontluiken is. Kijk maar wat er nu al kan: systemen waarmee drones gezichten op de grond identificeren, robots die scheuren in muren opsporen. Al dit soort technologieën zijn in toenemende mate vrij verkrijgbaar als open source. Daardoor is er sprake van een exponentiële groei. Ik zie voordelen, maar ook nadelen, zoals het verlies aan privacy. De ontwikkeling van kunstmatige intelligentie is een tweesnijdend zwaard. Meer in het algemeen zullen we moeten wennen aan een leven met discomfort. We moeten ons afvragen wat wij mensen wel goed kunnen en wat niet. De toekomst is niet zeker. We weten niet of ons werk over tien jaar nog bestaat. Vaste banen, zekerheid tot je pensioen: het gaat allemaal verdwijnen. Dat levert discomfort op en dat moeten we accepteren en verdragen. En we moeten er vooral eerlijk over zijn. Tegenover onszelf, maar vooral tegenover de jongeren die nu worden opgeleid. Ik ga niet pleiten voor een totale ommezwaai in het onderwijs. Maar ik hoop wel dat het onderwijs zich in deze ontwrichtende ontwikkeling verdiept en er lessen uit trekt voor de toekomst.”
Interview is eerder verschenen op de website van AOG School of Management
