NFT-technologie is revolutionair, maar weet wat je koopt

Digitale kunstwerken worden steeds populairder. Dat komt door de opkomst van NFT-technologie. Die maakt het mogelijk eigenaarschap te claimen in de digitale wereld. Een revolutionair idee, maar het fundament is nog instabiel. Weet dus wat je koopt.

Begin 2021 verraste kunstenaar Beeple de wereld met de verkoop van zijn digitale kunstwerk “Everydays: the First 5000 Days” voor de lieve som van 69 miljoen dollar. Het kunstwerk kreeg een eigendomscertificaat met behulp van zogenaamde NFT-technologie.

Enige tijd geleden werd de meme ‘Disaster Girl’ (foto van een klein meisje dat grijnst naar de camera terwijl op de achtergrond een huis afbrandt) verkocht voor 495 duizend dollar. De Nederlandse DJ Don Diablo heeft een eerder dit jaar al een video van een concert verkocht voor meer dan een miljoen euro. Bored Apes, Loot, Cryptopunks, Meetbits en Veefriends zijn explosief in prijs gestegen. Er gaat hoe dan ook flink geld in om.

In de verslaglegging in de media gaat het dan ook vooral over de exorbitant hoge prijzen. Daar zit echter niet het grootste vraagteken dat je bij dit nieuwe fenomeen kunt plaatsen.

Eigenaarschap in de digitale wereld

NFT is een technologie waarmee de mogelijkheid is ontstaan om eigenaarschap te verbinden aan digitale objecten. En dat is bijzonder. Tot voor kort was er immers geen instrument tegen het oneindig vermenigvuldigen van digitale objecten op het internet. Dat instrument is er nu wel. 

Met behulp van NFT-technologie krijgen digitale objecten via blockchain-technologie een echtheidscertificaat van authenticiteit. Daardoor kan iemand zich opeens een afbeelding of een video toe-eigenen. En wanneer er sprake is van bezit, dan kunnen er ook hoge prijzen ontstaan door de economische wet van vraag en aanbod. Door de hoge prijzen lijkt het echter misschien alsof de NFT-markt nu al een volwassen markt is geworden. Het tegenovergestelde is echter waar. 

Probleem 1: auteursrecht

Wanneer je bijvoorbeeld een NFT-afbeelding koopt, ben je niet vanzelf de juridische eigenaar. Tenzij je dat expliciet regelt, ligt het copyright (auteursrecht) nog steeds bij de maker van de afbeelding. Evenals je niet de eigenaar van een liedje bent wanneer je een cd koopt, ben je ook niet automatisch de eigenaar van de NFT-afbeelding. Je mag de afbeelding dus ook niet reproduceren en gebruiken voor eigen doeleinden, zoals het maken van een reclamefilmpje. De rechten blijven bij de artiest. Technisch is het mogelijk dat uit te breiden, maar dan moet dat expliciet vermeld staan in de metadata en geprogrammeerd worden in het contract. Is dat niet het geval, dan ben je enkel eigenaar van het NFT-eigendomscertificaat. Maar je kunt er verder niks mee.

Probleem 2: verificatie

Hoe weet je zeker dat een afbeelding of video die je koopt werkelijk van de persoon is die hem aanbiedt op een NFT-marktplaats? Hij of zij kan het object hebben gestolen. Het is immers niet moeilijk een afbeelding van een kunstenaar te kopiëren en deze vervolgens als een eigen product aan te bieden op een marktplaats. De kans op ontdekking is zeer klein, zeker wanneer de kunstenaar minder bekend is.

Probleem 3: rechtsbescherming

Wat ook nog moet worden getackeld, zijn mogelijke misstanden bij NFT-marktplaatsen. Denk aan hacking, individuele corruptie, oplichterij, technisch falen of menselijke fouten. Besluit een oprichter van een NFT-bedrijf met zijn tas vol crypto-munten naar het strand van Verweggistan te vertrekken? Blijkt een markplaats een slechte programmeur in dienst te hebben, zodat als gevolg van een foute regelcode hackers zich toegang verschaffen? Blijkt een digitale kunstenaar de originele afbeelding op zijn website te hebben staan, maar vergeet hij zijn domeinregistratie te betalen? In al die gevallen is het nog maar de vraag wat je als eigenaar van het NFT-object nog in handen hebt, hoeveel geld er ook voor is neergeteld.

Probleem 4: geschillenoplossing

Tot slot bestaat er het niet onaanzienlijke probleem dat er bij juridische geschillen op dit moment nog geen oplossing voorhanden is, bijvoorbeeld als een artiest nalatig is. Er is geen enkele instantie die rechterlijke uitspraken doet, laat staan sanctiemogelijkheden heeft. Er is nog geen regelgeving en ook nog geen jurisprudentie. Er is dus geen loket waar je terecht kunt als je geen royalty’s ontvangt van een NFT-muziekstuk, terwijl je daar wel recht op hebt.

Tot die tijd is het opletten geblazen met wat je koopt, wie dat te koop aanbiedt, of de verkoper wel de eigenaar is, de stabiliteit van de marktplaats en het onderhoud van de site de gekochte afbeelding, video of MP3 gehost staat. NFT-technologie lijkt een revolutionair idee te zijn, maar bij de nieuwe marktplaatsen geldt ook wat onze eigen nederlandse Marktplaats al jaren roept: als het te mooi lijkt om waar te zijn, dan is dat het dat waarschijnlijk ook.