Wat is een NFT? Hoe werkt het? En waarom betaalt iemand een fortuin voor een ‘digitaal plaatje’? Tech-expert Jarno Duursma legt het uit. ⬇️
NFT is een manier om eigenaarschap te koppelen aan digitale objecten. Alles wat digitaal is wordt daarmee een soort onvervangbaar digitaal kunstwerk. Dat leidt tot interessante, wonderlijke ontwikkelingen. Waarom betaalt iemand 81 miljoen euro voor een ‘digitaal plaatje’?
Over de auteur: Jarno Duursma is technologie-expert, auteur en spreker op het gebied van digitale technologie. Maker van de ‘Listening to the future’ tech-podcast en regelmatig te zien en te horen in de landelijke media.
De hype rondom NFT bestaat al veel langer, maar op 11 maart 2021 was de gekte compleet. Kunstenaar Beeple verkocht via veilinghuis Christie’s zijn digitale verzamelwerk “Everydays: the First 5000 Days” voor de lieve som van 69 miljoen dollar. Een NFT-kunstwerk waar de artiest meer dan 13 jaar aan heeft gewerkt. Het is het eerste NFT-werk dat werd verkocht door een traditioneel veilinghuis. Een week later werd de allereerste tweet van Twitter-oprichter Jack Dorsey is als NFT verkocht voor ruim 2,9 miljoen dollar. (Zie mijn bijdrage in het NOS achtuurjournaal. In april 2021 werd een concert van DJ Don Diablo verkocht voor 1,2 miljoen euro. (Ik sprak daarover in het NOS Jeugdjournaal). En in Mei 2021 werden memes als Disaster girl ($495K) en Bad Luck Brian ($36K) verkocht als NFT.
Ondanks een dip in de wereldwijde NFT-verkoop in juni 2021 verkocht de bekende 18 jarige transgender kunstenaar Fewocious een NFT voor $2.1 miljoen en internet-uitvinder Tim Berners-Lee’s verkocht de NFT van de broncode voor het World Wide Web $5,4 miljoen. Een set van 107 cartoon-apen van de NFT-serie “Bored Ape Yacht Club” is in de herfst van 2021 verkocht voor $24,4 miljoen verkocht in een online verkoop bij veilinghuis Sotheby’s.
En inmiddels lijkt dat alweer gedateerd, want in december 2021 werd ‘The Merge’, een digitaal kunstwerk van de anonieme kunstenaar Pak, verkocht voor 81 miljoen euro. Een record.
Heb je belangstelling om NFT’s te kopen? Download dan mijn uitgebreide handleiding en checklist “Zo koop je een NFT“. Wil je deze PDF ontvangen? Schrijf je dan nu in voor mijn nieuwsbrief. Je ontvangt de PDF dan samen met mijn andere 5 techboeken en -rapporten in je inbox.
Fantastisch om te zien dat concepten nu werkelijkheid worden, waarover jaren geleden alleen nog maar werd geschreven en nagedacht. Het allereerste Nederlandstalige boek over Bitcoin blockchain, dat ik schreef, verscheen in 2016. Met name digitaal eigenaarschap, digitale schaarste en crypto-verzamelobjecten waren toen nog vooral theoretische concepten. Intussen zijn ze al ingehaald door de dagelijkse praktijk. Het is nu gaande. Het is nu het moment dat NFT’s toegepast worden. De waarde van NFT’s kan enorm fluctueren, dus wees voorzichtig. Maar het is een hele interessante trend om te verkennen.
Een NFT is een Non-Fungible Token: een niet- inwisselbaar, onvervangbaar digitaal eigendomscertificaat. Dit certificaat kun je digitaal creëren en koppelen aan een digitaal object (zoals een afbeelding) en dat registreer je vervolgens in een blockchain (een openbare database). Deze registratie is daarnaast ook gekoppeld aan jouw eigen digitale cryptoportemonnee. Omdat je in deze digitale portemonnee een digitale sleutel hebt (die hoort bij die specifieke NFT) kun je bewijzen dat de NFT jouw eigendom is. De rest van de wereld kan ook zien dat jij de eigenaar bent omdat de registratie van je NFT in de openbare blockchain staat. Mensen kunnen dat zien, maar niemand kan die registratie wijzigen.
Vertalen we bovenstaande complexe tekst naar de fysieke wereld dan heb jij een eigendomscertificaat die in een glazen kluis ligt waarvan alleen jij de sleutel hebt. Omdat jij de sleutel hebt is het glashelder dat jij de eigenaar bent. Omdat de kluis van glas is kan iedereen zien wat erin ligt en weet iedereen dat jij de eigenaar bent.
Kortom: Een NFT is een certificaat waar een unieke ID in staat, een link naar een digitaal object, plus een handtekening van de maker. Het is je eigen, uniek bewijs van authenticiteit en herkomst: je weet zeker dat jij de NFT bezit en niet iemand anders. Voor de volledigheid: Een NFT is niet een afbeelding, MP3 of video. Een NFT verwijst naar het bestand dat ergens op het internet staat. Een NFT is dus een pointer naar een extern bestand. In het certificaat staat die verwijzing inclusief de verwijzing naar de eigenaar.
Met behulp van NFT-technologie kan iemand zich dus een afbeelding, een mp3, een video en dergelijke ‘toe-eigenen’. En wanneer er een collectieve overeenstemming is van wat dat ‘bezit’ betekent, kan ook schaarste ontstaan en daarmee de prijs worden opgedreven. Zo werkt immers de economische wet van vraag en aanbod. Digitale objecten worden dus iets waard omdat je er maar een ‘NFT exemplaar’ van hebt.
Wanneer je een NFT bezit, betkent dat niet dat je een rechtsgeldige eigendomsakte bezit. De NFT is een soort ‘bewijscertificaat’ waar unieke informatie in staat over bijvoorbeeld maker, de transactiegeschiedenis en plaats online waar de originele versie van het digitale object te vinden is. Met de NFT kan je je object dus onderscheiden van alle digitale kopieën van hetzelfde schilderij.
Het hele NFT-concept is bijzonder, omdat het technisch altijd een enorme uitdaging was om schaarste in het digitale domein te creëren. In de digitale wereld kun je immers met het grootste gemak zaken kopiëren, vermenigvuldigen en delen. NFT-technologie verandert dat ingrijpend en creëert dus een nieuw waardesysteem. Een waardesysteem waarbij er zelfs, met goedkeuring van de maker, nieuwe creatieve opties ontstaan wanneer de maker de exclusieve licentie op het auteursrechtelijk werk mee verkoopt. (Maar daarover kun je lezen in mijn blog: ieder bedrijf wordt een cryptomediabedrijf.)
Kopers van de NFT krijgen dus een digitaal certificaat, een handtekening, de aandacht en de zegen van de maker. Zoals je vroeger een gesigneerd exemplaar van een lp of cd kon bezitten en verkopen, zo is dat nu digitaal. En zoals bekend zijn er soms astronomische bedragen betaald voor gesigneerde exemplaren. Met de koop van de NFT bezit je overigens niet vanzelfsprekend het copyright. Vertaald naar de lp- of cd-metafoor: je mag de liedjes wel thuis afspelen, maar niet onder eigen beheer uitbrengen of anderszins verspreiden.
Je kunt een NFT maken van alles wat digitaal is. Denk aan een opname van liedjes, foto’s, filmpjes, Twitterberichten, artikelen, TikTok video’s, aankopen in computerspellen, professionele video’s en soundtracks. NFT’s worden nu nog meestal gebruikt voor verzamelobjecten en digitale kunst. Er zijn verschillende NFT-marktplaatsen, zoals OpenSea, Rarible en Nifty Gateway. Opensea is veruit de grootste.
(Wil je weten hoe je een NFT moet kopen en waar je dan op moet letten? Download dan gratis mijn handleiding; zo koop je een NFT). Dat doe je door je in te schrijven voor mijn nieuwsbrief. Dan blijf je voortaan ook op de hoogte van de nieuwste ontwikkelingen op het gebied van NFT’s.
NFT wordt vaak in verband gebracht met crypto-currency, maar het heeft met bijvoorbeeld de eigenschappen van een Bitcoin niet veel te maken. Een Bitcoin is juist wél onderling inwisselbaar en vervangbaar. Het is immers wenselijk en noodzakelijk voor valuta dat er een vrije uitwisseling mogelijk is tussen munten, digitaal of niet. Kort gezegd: of ik nou Bitcoin nummer 856.354 of Bitcoin 976.453 in mijn bezit heb, dat verandert niks aan de waarde ervan. Bij een NFT is dat anders. Een NFT kan een dure digitale basketbalvideo zijn, een video van de verbranding van een Banksy schilderij, een relatief waardeloze digitale tekening, een ‘Bored Ape’ of het eerste twitterbericht ter wereld. NFT’s zijn dus verschillend. Een CryptoPunk plaatje kun je niet omwisselen voor een CryptoKitties plaatje. Het is een appel met een peer vergelijken.
Wanneer mensen mij vragen: “is NFT de nieuwe Bitcoin?” dan leg ik het bovenstaande dus altijd uit. En dat het bij cryptovaluta meer gaat om financiële mogelijkheden (Bitcoin, Ethereum) en bij NFT’s om ‘digitale kunst’. Om rijk te worden met NFT’s moet je je dus ook verdiepen in wat digitale kunst bijvoorbeeld is. En hoe ‘men’ dat beoordeelt.
Wil je weten hoe je een NFT moet kopen? Download dan mijn PDF handleiding. De handleiding is exclusief voor leden van mijn nieuwsbrief.
Wanneer je een afbeelding wilt verkopen op een virtuele NFT-marktplaats, gebeuren er op de achtergrond allerlei activiteiten. Stel: ik wil een digitaal kunstwerk verkopen.
Allereerst maak ik dan een account aan op een marktplaats, bijvoorbeeld Open Sea. Daar upload ik mijn afbeelding. Ook voeg ik op de website metadata aan de afbeelding toe. Dat zijn gegevens die bijvoorbeeld beschrijven hoe de afbeelding er uitziet, hoe dat plaatje tot stand is gekomen, waar het plaatje staat en wat het bijbehorende verhaal is. Eigenlijk kun je de metadata van een NFT-token beschouwen als het bordje dat in een museum naast een schilderij hangt.
Vervolgens wordt dit ‘mapje’ met data tezamen verpakt in een zogenaamde ‘hash’. Het ‘hashen’ van de data betekent dat je het mapje met een wiskundige formule cryptografisch omzet naar een gecodeerde versie, oftewel een reeks van unieke cijfers en letters. Vervolgens koppel je nog daar je eigen digitale handtekening aan die gebaseerd op een door jou gekozen wachtwoord.
Deze gegevens worden gecombineerd en vervolgens opgeslagen op alle computers die zijn aangesloten op een blockchain netwerk, bijvoorbeeld Ethereum of Flow. Zo’n blockchain werkt als een gedeeld grootboek, een permanent openbaar register waar iedereen in kan kijken, maar niemand iets in kan veranderen. Je kunt in een blockchain database dus ook makkelijk zien wie allemaal eigenaar is geweest van een NFT-token; alle historische eigendomsgegevens staan in de database. In de blockchain staat dus het bewijs dat iemand de eigenaar is. Na het plaatsen is de NFT ‘gemint’ en maakt het deel uit van de blockchaindatabase
Om de NFT op een blockchain te mogen plaatsen, betaal je trouwens wel wat netwerkvergoeding, genaamd GAS. Dat betaal je vanuit je digitale portemonnee. In die digitale portemonnee kun je ook je NFT’s bewaren. De gasvergoeding kan soms erg hoog zijn, wel $300 per transactie.
Technisch gezien is een NFT een toewijzing van economisch eigenaarschap van een bepaald product aan een bepaalde rekening in het blockchain-grootboek. Door deze technische stappen krijgt de afbeelding een certificaat van authenticiteit, dat vervolgens niet meer kan worden gewijzigd of gewist. Een NFT is dus niet standaard de overdracht van intellectueel eigendom of de exclusieve licentie op dat specifieke auteursrechtelijk werk, maar daarover later meer.
Er zijn verschillende standaarden voor het creëren en uitgeven van NFT’s. De meest gebruikte is ERC-721, een standaard, een blauwdruk, op de Ethereum blockchain. Ook partijen als Eos, Tron en NEO hebben hun eigen NFT-tokenstandaarden uitgebracht.
“NFTs Will Make You an Artist The Same Way Instagram Made You an Influencer”
-GaryVee
Het meest aansprekende NFT-voorbeeld is het geval van het NFT-kunstwerk van Beeple van 69 miljoen dollar, waarmee dit artikel begon. Kunstenaars over de hele wereld begrijpen daardoor steeds beter dat het mogelijk is kunstwerken via NFT-technologie te verkopen aan een publiek dat bereid is daarvoor te betalen.
Verder zijn er nog andere bekende NFT-objecten als de CryptoPunks plaatjes. Daarvan zijn slechts 10.000 unieke CryptoPunks NFT-afbeeldingen gemaakt. Elk exemplaar werd algoritmisch gegenereerd door middel van computercode, waardoor geen enkel exemplaar op een ander lijkt. (zogenaamde ‘generatieve art’). De prijs van sommige Cryptopunks loopt inmiddels in de miljoenen euro’s. Ook de ‘Bored Ape Yacht Club’ is een hele bekende NFT-serie. Wanneer je een NFT koopt uit deze serie krijg je zelfs de exclusieve licentie op dat specifieke auteursrechtelijk werk, het plaatje van de Bored Ape. Fans van de BAYC worden dus ook content producent en ambassadeur van het product. (daarover kun je meer lezen in mijn artikel: Ieder bedrijf wordt een cryptomediabedrijf.)
Inmiddels kun je bij NBA Topshots eigenaar worden van een NFT van een uniek stukje videomateriaal van hoogtepunten uit NBA-wedstrijden. Op deze manier koop je dus een specifiek en uniek stukje video uit de basketbalgeschiedenis.
Bekende NFT-voorbeelden zijn:
CryptoPunks
Bored Ape Yacht Club
CyberKongz
Meebits
VeeFriends
Wil je zelf een NFT kopen? Download hier dan mijn handleiding: “Zo koop je een NFT”. Dan ontvang je ook 5 van mijn andere techboeken en -rapporten.
Ik heb zelf onder andere deze NFT’s gekocht:
Er zijn ook verschillende virtual reality-werelden zoals CryptoVoxels, Axie Infinity en Decentraland waar NFT’s worden gebruikt of getoond. NFT’s vertegenwoordigen in Decentraland percelen land in verschillende districten van de virtuele wereld. Spelers kunnen die stukken land verkopen, exploiteren of ruilen.
Maar wat is nou de waarde van een NFT en waarom is dat zo? Mensen hebben altijd al emotionele en esthetische waarde toegekend aan fysieke goederen, zoals schilderijen, auto’s en horloges. Ze zijn bereid daar veel geld voor te neer te leggen. Maar digitale objecten hadden tot nu toe niet dezelfde waarde, omdat ze nooit uniek waren. Ze konden immers gemakkelijk worden gedupliceerd, gekopieerd, gereproduceerd zodat ze ieders (en daardoor niemands) ‘bezit’ werden.
NFT’s creëren nu de mogelijkheid om eigenaarschap te verbinden aan digitale objecten. De mogelijkheid om eigenaarschap van de ene persoon over te dragen op de andere én zo waarde te creëren. Dat zou een game changer kunnen zijn: tot voor kort was er immers geen instrument tegen het oneindig vermenigvuldigen van digitale objecten tegen verwaarloosbare kosten. NFT-technologie zou op dit vlak dus iets wezenlijks kunnen veranderen.
Bij een discussie over NFT kom je al snel uit bij de vervolgvraag: Wat is waarde? Wat is de waarde van een plectrum dat je hebt gevangen bij een concert van Harry Styles? Wat is de waarde van een voetbalplaatje? Wat is de waarde van een Flippo? Wat is de waarde van de beroemde ‘Charlie bit my finger’-video? Wat is de échte waarde van een Gucci-tas en waarom?
Wat is een glas water waard? Niet zoveel wanneer je in je huis in Nederland bij de kraan staat, maar wel heel veel wanneer je in een woestijngebied in Afrika rondloopt. Wat is waarde? Dat is dus subjectief.
De waarde van een object wordt zelden bepaald door een object zelf. Het is wat mensen eraan toekennen die het waardevol vinden en ervoor willen neerleggen. Mensen die een gezamenlijke culturele overtuiging hebben dat iets waarde heeft. Een schilderij van Picasso is immers ook vrijwel waardeloos als je alleen naar hout, verf en canvas kijkt. Daarentegen is de prijs die het object krijgt vanuit een gedeelde culturele overtuiging enorm hoog.
Ik zou veel geld over hebben om de NFT-eigenaar te zijn van de enige video-opname van het eerste vliegtuig dat zich in het WTC in New York boorde op 11 september 2001. De historische waarde ervan is fors en dus ook de financiële waarde. Omdat veel mensen de video kennen, is de ‘marketing’ voor het object al grotendeels gedaan. En dan is het vergelijkbaar met de gewone kunstwereld: een bekend kunstwerk is veel meer waard dan een onbekend kunstwerk.
Belangrijke tweets, video’s, GIFs en audio-opnames worden met NFT-technologie het nieuwe digitale vastgoed. Net zoals domeinnamen op internet en social media gebruikersnamen dat nu ook al zijn. Je kunt erin investeren in de hoop dat ze in de toekomst veel waard worden. Sommige mensen verkopen domeinnamen tegen woekerprijzen; dat zou met NFT’s ook het geval kunnen zijn.
Bedrijven bezitten eigenlijk enorm veel ‘frozen assets’, bevroren media bezittingen die met behulp van NFT ten gelden gemaakt kunnen worden. Heel veel intellectueel eigendom ligt nu op de plank te verstoffen, maar kan natuurlijk verzilverd worden.
Denk aan een video van de eerste 10 seconden van het videospel Donkey Kong, een unieke video van Henk Angenent die de Elfstedentocht wint, een foto van een informeel moment tussen de ex-president van Rusland, Michail Gorbatsjov en de Amerikaanse ex-president Ronald Reagan. De MP3 van het liedje dat Nick & Simon met Tommie zingen in Sesamstraat of de video waarin de borst van Janet Jackson door Justin Timberlake aan TV-kijkend Amerika werd getoond tijdens de Superbowl finale. Denk aan een de eerste foto die ooit gemaakt is van de originele K3 of de eerste TikTok video van Charlie de Melio. Voorbeelden genoeg van ‘frozen assets’ die nu ontdooit kunnen worden.
Dat is wat de NFT-ontwikkeling dus zo razend interessant maakt. Alles wat op het internet staat, kan nu kunst zijn of iets met verzamelaarswaarde. Met een NFT koop je een stukje internetcultuur. Iets wat eerder waardeloos leek, omdat het oneindig te reproduceren was, kan nu waarde krijgen door de combinatie van NFT-technologie, marktplaatstechnologie, culturele overtuiging en fandom. Dit laatste aspect gaat dan vooral over een groep fans met een sterke onderlinge subcultuur.
Stel: je bent ontwerper en hebt een paar jaar geleden een grappig cartoonpersonage bedacht: Nyancat. Vervolgens wordt dit grappige karakter opgepikt en honderden miljoenen keren bekeken en gedeeld op internet. Wat is er gebeurd? Je hebt per ongeluk een meme gecreëerd. Misschien leuk om aan je vrienden te laten zien en erover te vertellen op een verjaardag, zonder dat het enige financiële waarde had. Maar dat is opeens veranderd. De Nyancat meme werd in de lente van 2021 verkocht op een NFT-veiling voor 600.000 dollar. Memes blijken dus creaties met waarde, net als kunstwerken.
Ben je een persoon die onbedoeld ooit een virale video op TikTok heeft gecreëerd? Ook dat vertegenwoordigt nu misschien financiële waarde. Ben je een bekende artiest die nog een demoversie van een liedje op de plank heeft liggen? Heb je ooit als zelfstandig popjournalist zangeres Adele geïnterviewd toen ze nog relatief onbekend was? Met NFT creëert dat allemaal waarde. Je verkoopt een stukje internetcultuur.
Mensen kopen overigens NFTs vanuit twee verschillende motieven: gevoel en verstand. Gevoel zie je voornamelijk bij mensen die emotie of passie ervaren bij een bepaalde voetbalclub, artiest, muzikant, beroemdheid, online cultuur of community. Ze willen voor een klein stukje deel uitmaken van het grotere geheel waarvan ze fan zijn. Fandom is een enorm krachtige drijfveer. Daarbij behorend is vaak het ‘community gevoel’ erg sterk. Mensen voelen zich verbonden met andere mensen die gepassioneerd zijn over hetzelfde. Dat schept echt een band. Mensen zijn daarbij sociale wezens en willen ook heel graag ergens bijhoren.
De werkelijkheid van ‘fans’ wordt voor een gedeelte gekleurd door een sterke onderlinge subcultuur. Zij voelen zich daarmee verbonden en willen deze subcultuur ondersteunen.
“Fandom will become the dominant currency in music, movies, gaming & commerce.” Zoe Scaman
Deze groep koopt ook een NFT-product omdat ze bijvoorbeeld de artiest, de maker financieel willen ondersteunen. Ze willen het mogelijk maken dat de artiest zijn of haar werk kan blijven doen.
We moeten overigens ook niet onderschatten dat een gedeelte van de NFT-kopers een NFT-werk aanschaft voor de ’bragging rights’. De mogelijkheid om op te scheppen over het NFT-eigendom richting familie, vrienden, peergroup en social media followers. Ook dit zou je kunnen scharen onder het kopje ‘gevoel’. Het hoort bij onze gevoelens van status, opschepperij, hebberigheid of fear-of-missing-out. Dat zien we bij spullen in de fysieke wereld (Gucci, Louis Vutton, Rolls Royce) en nu dus ook in de digitale wereld.
De tweede doelgroep koopt vooral uit rationele overwegingen: om er geld aan te verdienen. Ze zien het als een vorm van beleggen of speculeren, in de verwachting dat wat ze kopen in de toekomst meer waard gaat worden. In het coronatijdperk is de rente laag en is er bijna geen rendement meer te halen op het spaargeld. Enorme hoeveelheden geld zijn in deze nieuwe werkelijkheid op zoek zijn naar bezittingen die nog wél fatsoenlijk renderen. NFT’s lijken dan een goeie investering voor sommigen.
En mocht je het niet weten: Veel van de hoge prijzen die nu voor NFT’s worden betaald, worden gedaan door de crypto-elite. Door de mannen die tijdens de corona pandemie hemeltjerijk zijn geworden door de crypto koersexplosie. Voor de context: Maar weinig normale mensen steken hun zuurverdiende fiat geld in NFT’s. Het is over het algemeen de nouveau riche van de cryptowereld die NFT’s koopt en de prijzen opdrijft. Er zijn wel gewone Nederlanders die geld verdienen aan NFT’s, maar die zijn er vaak dagelijks mee bezig. Om te flippen (kopen en verkopen) of om zelf NFT’s te maken.
Heb je ook belangstelling om NFT’s te kopen? Download dan mijn handleiding door je in te schrijven voor mijn nieuwsbrief.
De waarde van NFT is op vele manieren vergelijkbaar met de traditionele kunst- en veilinghandel. Net zoals je in de kunstwereld een stukje kunstgeschiedenis of esthetische schoonheid in de vorm van een object koopt of verkoopt, gebeurt dat nu ook op het internet. Met de koop van het Beeple schilderij werd de maker tegelijkertijd eigenaar van een fraaie creatie als van een stukje waardevolle internetgeschiedenis. En nogmaals: de bragging rights. Opschepperij, status, aanzien. Niks menselijks is ons vreemd.
De waarde van een object kan ook hoog zijn als gevolg van de herkomst, ontstaansgeschiedenis en chronologie van dat specifieke object. De Pudgy Penguins NFT-serie werd bijvoorbeeld populair toen de NYT erover publiceerde.
En het maakt natuurlijk veel uit of het object daadwerkelijk schaars is. Is het een enkel, uniek exemplaar? Of zijn er 50 genummerde exemplaren van gemaakt, zoals we kennen van een zeefdruk? Ook dat kan met NFT-technologie. Wat natuurlijk ook belangrijk is voor de financiële waarde is de reputatie en populariteit van de maker, als artiest, beroemdheid of online community.
(tekst loopt door onder de afbeelding)
Wat kríj́g je eigenlijk als je een NFT koopt, bijvoorbeeld van een afbeelding? Dat is een goede vraag. Het meest simpele antwoord in technische zin is dat je een plek in de blockchaindatabase krijgt waarin staat dat jij de economische eigenaar bent van dat NFT-product.
“NFTs do bring scarcity to digital goods, but that scarcity is limited to the blockchain-based token itself”. (Daniel Kuhn, Coindesk)
Juridisch ben je overigens niet vanzelfsprekend de eigenaar van de afbeelding (of video of MP3) het is geen eigendomscertificaat van volledige eigendom. Mits je dat bijvoorbeeld niet expliciet regelt, ligt het copyright (auteursrecht, intellectueel eigendom) nog steeds bij de maker van de afbeelding. Net zoals je niet de eigenaar van een liedje bent wanneer je een cd koopt, ben je nu ook niet automatisch de eigenaar van de afbeelding. Je mag de afbeelding dus ook niet reproduceren en te koop aanbieden op je website. De rechten blijven nog steeds bij de artiest, behalve wanneer de exclusieve licentie op dat specifieke auteursrechtelijk werk (bij de verkoop) wordt overgedragen aan de koper. Dan moet de juridische tekst die dit mogelijk maakt worden vermeld in de metadata van de NFT.
Je mag de afbeelding wel reproduceren “voor eigen studie, oefening of gebruik” -conform art. 16b-c .van de Nederlandse Auteurswet-.
Bij sommige projecten, zoals de ‘Bored Ape Yacht Club’ is dat dus anders. Daar mag je de afbeelding gebruiken waar jij het maar voor wilt.
Een goed voorbeeld is Jenkins the Valet, een verveelde aap uit de BAYC serie. Jenkins is aap Nr. 1.798 en hij is gekleed in een soort dienstkleding. Rondom deze afbeelding heeft een community zich verzameld die een boek gaat maken dat door de NFT-gemeenschap geschreven is.
Houders van Jenkins The Valet NFT’s hebben bijvoorbeeld toegang tot een members-only portaal op het internet waar gestemd kan worden over de titel van het boek, genre, plot, einde, omslag en illustraties. En wanneer je als member één van de 69 exclusieve WAGMI yacht NFT-tickets bezit, wordt jouw ‘bored ape’ als klap op de vuurpijl ook nog eens een personage in het boek.
Wel krijg je met de koop van de NFT overigens impliciet de toestemming van de maker om deze door te verkopen. Al is het dan bijvoorbeeld wel weer verboden om twintig keer een screenshot te maken van je bewijs van eigenaarschap en deze screenshots te koop aan te bieden als NFT.
Nogmaals: juridisch is het soms schimmig over waar je nou precies eigenaar van bent waneer je een NFT koopt. In beginsel koop je de NFT, Een eigendomscertificaat van economisch eigendom. Technisch is het dus wel mogelijk de verkoop of beschikkingsrecht uit te breiden met daadwerkelijk eigenaarschap, royalty’s, intellectueel eigendom of andere zaken die waarde vertegenwoordigen. Al deze zaken moeten dan echter wel worden opgenomen in de metadata en expliciet ingebakken in het slimme contract van de NFT. Een slim contract is een computerprogramma dat de regels die je met elkaar afspreekt controleert en vervolgens autonoom en decentraal uitvoert. In het slimme contract leg je dus afspraken vast; je stelt bijvoorbeeld de regels op om betalingen te automatiseren of iets in termijnen automatisch terug te laten betalen. De slimme contracten in een blockchain maken programmeerbaar eigenaarschap en financiële beloningen mogelijk.
Nog even een voetnoot: Wat een interessant gegeven; wanneer een digitaal certificaat van authenticiteit wél waardevol is, maar het oneindig reproduceerbare kunstwerk zelf níet. Het roept vragen op over wat “kunst”, “waarde”, “eigenaarschap” en “authenticiteit” eigenlijk betekenen in de digitale wereld.
Middels slimme contracten kun je dus meer zaken regelen, denk aan afspraken rondom royalty’s en intellectueel eigendom. Slimme contracten maken het technisch ook mogelijk een bepaald percentage van de verkoopsom uit te keren wanneer het object opnieuw van eigenaar verwisselt. Technisch is het zo te programmeren dat iedere nieuwe koper 10% van de opbrengst afdraagt aan de originele maker, schepper. Anno 2021 kan het dus zo zijn dat een kunstenaar ’s ochtends in zijn inbox kijkt en ziet dat hij een paar duizend euro heeft verdiend aan de secondaire verkoop van zijn werk.
Aanvullende NFT-techniek maakt het ook mogelijk dat 100 mensen tegelijkertijd een verschillend stukje kopen van een NFT-product: het zogenaamde fractioneel eigendom. Zoiets gebeurde bijvoorbeeld bij de aankoop van een Cyberpunk NFT afbeelding. Dat delen van de kosten wordt gedaan omdat een enkele afbeelding op dit moment voor velen gewoon te duur is om zelfstandig te kopen. Samen met anderen lukt dat wel.
Kunstenaar Sara Ludy heeft bijvoorbeeld in een slim contract laten vastleggen dat bij de verkoop van haar digitale kunst 35% van de opbrengst gaat naar galerie Bitforms en dat dat geld gelijkwaardig verdeeld moet worden onder de vier medewerkers.
De NFT-ontwikkeling is nu (2021) populair geworden. Waarom niet eerder? Het bestaat toch al veel langer? Er zijn verschillende factoren te noemen.
In tegenstelling tot vier jaar geleden waren nog maar weinig mensen bekend met cryptocurrencies. Dat is inmiddels enorm veranderd. Veel meer mensen zijn bekend met Bitcoin, Ethereum, digitale portemonnees en crypto-beurzen. Het gebruiksgemak is ook flink toegenomen.
Ook FOMO speelt natuurlijk een grote rol in de nieuwe ontstane populariteit. Er is iets gaande: een buzz. Er wordt een nieuw stukje internetgeschiedenis gecreëerd op dit moment. Het staat in de krant, het komt op de televisie en is zichtbaar op sociale media. Dat zorgt voor angst om de boot te missen en met lege handen te staan. Wie er op tijd bij was met bijvoorbeeld de Bitcoin, is nu spekkoper. Wie te laat was, vangt achter het net.
Veel cryptocurrency-liefhebbers zijn de afgelopen maanden schatrijk geworden door de explosieve stijging van de cryptomunten. Sommigen van hen willen dit ‘nieuwe geld’ besteden aan een nieuw fenomeen in hun eigen cryptowereld: NFT’s. Sommigen uit affiniteit met deze online cultuur, anderen hopen hetzelfde crypto-trucje nog eens te herhalen.
Sinds de pandemie zijn we vaker online en ontdekken veel internetsurfers en nieuwkomers nieuwe en interessante manieren om geld te verdienen. NFT kun je hierbij zien als een combinatie van online gokken en daytrading. De rente bij de traditionele bank staat laag, dus NFT-speculatie is een goed alternatief.
Wil jij weten wat je moet doen om een NFT te kopen? Lees dan mijn handleiding hier.
Het internet is uitermate geschikt om gelijkgestemden te vinden. Mensen met gedeelde passies of interesses voelen zich snel onderdeel van een online subcultuur óf willen daar graag bij horen. Het kopen van een NFT (soms met bijbehorende toegang tot digitale VIP-room, merchandise of concerten) draagt dan bij aan het gevoel van een ‘community’. Het is niet te onderschatten: ‘fandom’ is enorm krachtig om mensen samen te brengen en te houden. Dat zie je ook aan de levendige communicatie op Twitter tussen eigenaren van een ‘Bored Ape Yacht Club’ NFT.
(tekst loopt door onder de afbeelding)
‘There is no doubt that NFT will play a pivotal role in bringing the digital and physical worlds closer to one another than they have ever been before.’
– nonfungible.com
De ontwikkeling van NFT-technologie staat nog maar aan het begin. Het is echter een trend die zich steeds verder zal uitvergroten. Wat sowieso staat te gebeuren is dat beroemdheden, artiesten, muzikanten, bedrijven de waarde van hun creaties gaan omzetten naar NFT’s. En dat geldt ook voor anderen die een belangrijke rol hebben vervuld of gaan vervullen in de wereld van kunst, cultuur, sport, reclame of showbizz.
Coca-cola zou bijvoorbeeld een unieke digitale reeks van modern ontworpen flessen kunnen gaan creëren. Mogelijk kun je deze objecten kopen op een NFT-marktplaats, winnen in een loterij of verdienen via een online spel.
In de toekomst zou H&M je niet alleen een rode broek kunnen verkopen die je in de reële wereld draag, maar ook een digitaal exemplaar van dezelfde rode broek dat je ’s avonds dan weer online kunt dragen als Fortnite speelt. Mits je bijvoorbeeld een bepaald niveau van vaardigheid hebt bereikt in dat spel.
Je bent bij een concert geweest van Shawn Mendes? Een NFT-koppeling maakt van je toegangsticket gelijk een verzamelobject.
De basketbalkaarten die je als NFT hebt gekocht in Topshots, kunnen op een later moment in een virtueel spel gebruikt worden, net zoals Pokémon kaarten nu ook in een fysiek spel gebruikt kunnen worden. Door met deze kaarten te spelen kun je ze meer waard laten worden.
Bands brengen NFT’s uit voor ‘speciale releases’ van hun albums, of voor live-show backstage passen, front-row seats, golden tickets voor een meet-and-greet, of NFT’s voor exclusieve audiovisuele kunst. Of ze kunnen een paar seconden ‘airtime’ in een toekomstige documentaire verkopen als NFT aan fans.
Een beroemde voetballer kan 5 NFT’s maken van 5 dagdelen waarin hij een voetbal-clinic geeft aan kleine groepjes fans. Of juist besluiten dat er slechts een dagdeel per seizoen een clinic is, om het meer exclusief te maken.
YouTubers zouden een NFT kunnen maken van delen van hun dagelijkse vlog. Voor fans is het leuk om daarvan eigenaar te zijn, maar je kunt in het slimme contract ook laten opnemen dat de betreffende persoon 10% krijgt van de advertentiewinst die hoort bij de video. De fan wordt dan als het ware aandeelhouder in deze video. De financiële waarde dat dit NFT-aandeel vertegenwoordigt kan vervolgens in de echte wereld weer een prima onderpand zijn voor een lening in dollars of euro’s.
Bekende influencers kunnen een NFT maken van een video die ze samen opnemen en de opbrengsten daarvan automatisch doorsturen naar de wallet van een goede doelenstichting.
Een scenario is ook mogelijk waarbij de NFT-marktplaatsen van nu de YouTube en Spotify worden van de toekomst. Waar je content kunt luisteren en kijken en dus tegelijkertijd NFT’s kunt kopen.
Omdat dit technologische NFT-landschap nog zo jong en pril is, zijn er problemen die nog opgelost moeten worden. Hieronder een compact en compleet overzicht.
Het allereerste vraagstuk betreft de verificatie van eigenaarschap. Hoe weet je zeker dat een afbeelding of video werkelijk van de persoon is die hem aanbiedt op een NFT-marktplaats? Het is nu immers niet moeilijk een afbeelding te stelen van een kunstenaar en deze aan te bieden op een marktplaats. (“rechter muisknop -> opslaan als”). De kans op ontdekking is zeer klein, zeker wanneer de kunstenaar minder bekend is. De marktplaatsen staan dus voor de uitdaging om fraude en diefstal tegen te gaan. Bij marktplaats Super Rare moet je als artiest bijvoorbeeld eerst een aanvraag indienen om te worden toegelaten in hun officiële netwerk voordat je op het platform kunt beginnen met verkopen.
Een groep mensen kunnen onderling afspreken om op een bepaald moment een NFT-serie te kopen en online positief over te communiceren. Een hype te maken over een bepaalde serie. Wanneer de prijs stijgt, trekt dat vervolgens weer nieuwe belangstellenden aan. Het is een vliegwiel dat kunstmatig in beweging wordt gehouden door een relatief kleine club mensen. Wanneer de prijs flink is gestegen besluit deze groep in sneltreinvaart alles te verkopen en de winst te pakken. Daardoor daalt de prijs sterk en blijven gedupeerden achter met relatief waardeloze NFT’s. Digitaal is deze vorm van fraude makkelijker te organiseren dan in de traditionele, fysieke wereld.
Ook zijn NFT’s geschikt voor witwaspraktijken. Stel dat iemand een ton aan contanten heeft om wit te wassen, dan zou hij een NFT kunnen creëren en die voor datzelfde bedrag terug kunnen kopen met een anonieme portemonnee, en het zou dat verkregen bedrag kunnen rechtvaardigen.
NFT’s draaien veelal op het Ethereum netwerk. Dat is een blockchain netwerk dat draait op proof-of-work (PoW). PoW is een protocol dat zorgt voor een consensus tussen alle deelnemende partijen in het blockchain netwerk. Omdat er bij Bitcoin en Ethereum geen centrale partij is die alles regelt (bank, overheid) heb je heb je een technische constructie nodig waarmee iedereen die bij het netwerk betrokken is verantwoordelijk wordt gemaakt voor een eerlijk verloop van de transacties. Die technische constructie is in dit geval een consensus mechanisme.
De transacties op een PoW netwerk worden verwerkt door miners. Met PoW gebruiken miners brute rekenkracht om een code te vinden die ze recht geeft op een beloning in cryptomunten. Die brute rekenkracht zorgt voor een enorm energieverbruik. Cryptovaluta en NFT’s zijn daardoor relatief energieverspillend. Maar het is ook de brute rekenkracht die het netwerk beveiligt. Het is te hopen dat er snel nieuwe oplossingen gevonden worden of andere blockchains gebruikt worden om NFT’s van eigenaar te laten verwisselen.
Een van die oplossingen is het gebruik van duurzame energie. Het Cambridge Center for Alternative Finance heeft geconstateerd dat 39% van het totale stroomverbruik van bitcoin mining afkomstig is van duurzame energiebronnen. Deze koers moet wat mij betreft worden vervolmaakt naar 100%, voor iedere PoW blockchain.
En Ethereum, zal naar eigen zeggen een energie-efficiënt proof-of-stake (PoS) consensusmechanisme gaan gebruiken, waardoor het energieverbruik met een factor 1.000 afneemt. Wanneer dat gaat gebeuren weten we echter niet.
Ook moeten bedrijven en creatieven nadenken in hoeverre ze in de toekomst afhankelijk willen worden van de bestaande NFT-marktplaatsen, in de verkoop van hun producten én in opbouw van hun fanbase. Een verschijnsel zoals je nu ziet bij online warenhuizen als Bol.com of Amazon.com.
Marktplaatsen bieden traffic naar een digitaal product omdat ze gebruik maken van het ‘netwerk-effect’. En dat verkeer, die belangstelling wil je natuurlijk graag hebben; zodat uiteindelijk zoveel mogelijk mensen gaan bieden op je product. Ook bieden NFT-marktplaatsen gebruikersgemak voor koper en verkoper. Moeilijke technische tussenstappen worden makkelijk gemaakt. Marktplaatsen als middlemen.
Een ander probleem dat nog moet worden getackeld is het waterdicht houden van de hele NFT-keten, de infrastructuur. Zeker nu de bedragen van de NFT extreem stijgen, worden dit soort bedrijven vatbaarder voor hackers, interne individuele corruptie, opzettelijke oplichterij, technisch falen en menselijke fouten. Besluit een oprichter van een NFT-bedrijf met zijn tas vol Ethereum munten naar het strand van Verweggistan te vertrekken? Dan ben je alles kwijt. Blijkt een digitale kunstenaar gegevens verkeerd te hebben opgeslagen op zijn website en vergeet hij zijn domeinregistratie te betalen? Of vernieuwt hij zijn website waardoor de URL met jouw afbeelding verdwijnt? Dan ben je waarschijnlijk ook alles kwijt. Daar waar digitale objecten staan opgeslagen is een kwetsbaar punt in de hele NFT-keten. Trouwens: Ook wanneer een artiest of muzikant zijn rechten nog een keer verkoopt op een ander platform, dan kun je hier weinig tegen doen.
Deze vragen en risico’s kennen we trouwens ook al uit de gewone cryptomarkt. Soms zijn deze angsten terecht, soms niet.
Oudgedienden weten nog hoe ‘The DAO’ werd gehackt als gevolg van kwetsbaarheden in zijn code en hoe het netwerk uiteindelijk werd opgesplitst in twee blockchains: Ethereum en Ethereum Classic. In 2017 verloor het bedrijf Parity meer dan 150.000 ETH (ruwweg 30 miljoen dollar op dat moment) aan een hacker die misbruik maakte van een kwetsbaarheid in de software wallet.
Aan de andere kant: Coinbase is momenteel de grootste cryptocurrency online beurs in de Verenigde Staten. Velen hebben daar hun bitcoin geparkeerd. Ze zijn dus technisch ook niet de eigenaar van hun bitcoin. Ook daar geldt hetzelfde als bij NFT: ‘If its not your wallet then it’s not your coins’. En toch is ondanks dit risico is Coinbase supergroot. Het bedrijf krijgt vertrouwen van de klant. Niemand verwacht dat het bedrijf plots stopt en de makers met de noorderzon vertrekken. Uiteindelijk is het waarschijnlijk dat er een aantal betrouwbare NFT-marktplaatsen de regie in handen zullen hebben in het NFT-domein. Maar met ‘decentralisatie’ heeft dat dan verder niet zoveel meer te maken.
Tot die tijd is het opletten geblazen met wat je koopt, wie dat te koop aanbiedt, of deze persoon wel de eigenaar is, de stabiliteit van de marktplaats waar je het koopt en hoe goed de site wordt onderhouden waar de afbeelding, video of MP3 gehost staat.
Op lange termijn zul je trouwens waarschijnlijk de mogelijkheid krijgen om je NFT collectie (dus zowel het token als de daadwerkelijke afbeelding of video) onafhankelijk te bezitten en verhandelen op decentrale marktplaatsen.
Tot slot bestaat er het grote probleem dat je op dit moment geen sancties kunt uitvoeren wanneer een artiest nalatig is, of bij andere juridische geschillen. Er is nog geen regelgeving en ook nog geen jurisprudentie. Er is geen loket waar je naartoe kunt gaan als je geen royalty’s ontvangt terwijl je daar wel recht op hebt.
Heb je belangstelling om NFT’s te kopen? Download dan mijn handleiding en checklist “Zo koop je een NFT“. Wil je deze PDF ontvangen? Schrijf je dan nu in voor mijn nieuwsbrief. De handleiding is exclusief voor nieuwsbrieflezers.
NFT-technologie zou van een afstand beschouwd kunnen worden als een opleving voor de digitale kunsten, maar het is meer dan dat. NFT-technologie is een manier om eigenaarschap te kunnen koppelen aan digitale objecten. Alles wat je kunt digitaliseren wordt daarmee een soort onvervangbaar digitaal kunstwerk.
Enthousiastelingen wijzen erop dat het met deze technologie mogelijk wordt om eigenaarschap naar het internet te brengen en daarmee ‘een nieuw waardesysteem voor op het internet’ te creëren. Dat is een uitzonderlijk interessante constatering met flink wat consequenties. Álles op het internet kan dan immers worden beschouwd als een onvervangbaar digitaal kunstwerk. Het hele NFT-ecosysteem dient dan echter wel nog volwassen te worden; er zijn nog voldoende uitdagingen.
We staan nog maar aan het begin van de explosie van NFT-mogelijkheden. Vast staat wel dat beroemdheden, artiesten, muzikanten en bedrijven de waarde van hun producten, diensten, creaties en (online) populariteit gaan omzetten naar NFT’s en daarmee dus financiële waarde gaan creëren. Lees mijn uitgebreide blog over deze nieuwe mogelijkheden hier: ‘Ieder bedrijf wordt een cryptomediabedrijf’.
Ondanks dat er nog problemen zijn die moeten worden getackeld en de kinderziektes nog zeker niet zijn verdwenen, zal er een hele nieuwe markt ontstaan waarin het hele stelsel van creatieven, bedrijven, speculanten, fans en bijbehorende online subculturen de zoete vruchten zullen plukken van digitale NFT-producten en bijbehorende winsten.
Wanneer je deze kansen op elkaar stapelt en de markt volwassen wordt, dan is de stelling van mijn nieuwe artikel gerechtvaardigd: Ieder bedrijf wordt een cryptomediabedrijf.
Ik zou zeggen lees dit artikel voor een verdere verdieping in NFT’s, cryptomedia, social tokens en DAO’s.
Nog een tip: koop geen NFT’s met geld wat je niet kunt missen, gebruik je gezond verstand en en: wanneer het te mooi lijkt om waar te zijn, dan is het dat ook. Er zijn instabiele bedrijven en slimme oplichters actief in de NFT-markt. Heb je belangstelling om NFT’s te kopen? Download dan gratis mijn handleiding ‘zo koop je een NFT’ via deze link.
Opmerkingen, aanvullingen, ideeën? Neem dan contact met me op!
Met hartelijke groet, Jarno
Bedankt voor meelezen en denken: Roel Boer (Litebit), Rutger van Zuidam (Odyssey.org), Dimitri De Jonghe (Keyko), Gert Gritter, Jetse Sprey (Versteeg Wigman Sprey Advocaten)
Wil je NFT’s gaan kopen, maar weet je niet waar je moet beginnen? Vraag je je af hoe je je NFT collectie kunt uitbreiden met mooie kunst? Wil je geld verdienen met NFT’s? Abonneer je dan op mijn nieuwsbrief en ontvang de handleiding: “Zo koop je een NFT”
"*" geeft vereiste velden aan
Schrijf je in voor de ‘Trending in Tech’ nieuwsbrief en ontvang alle PDF’s in je inbox!
Vorige week heb ik de NFT van mijn video ‘glitch in the Metaverse’ verkocht. Ik heb daarover al bericht op sociale media en in mijn nieuwsbrief. De NFT heeft een week te koop gestaan en leverde uiteindelijk $ 125 op.
Het lijkt misschien simpel om een digitaal object te verkopen, maar de praktijk blijkt weerbarstig. Vijf lessen die ik graag met je wil delen.
Lees verder
Wat is de metaverse? De metaverse is een netwerk van virtuele driedimensionale werelden die er permanent is. De gebruiker of bezoeker van de metaverse krijgt er een gevoel van individuele aanwezigheid (al dan niet vertegenwoordigd door een avatar) en ruimtelijk bewustzijn. Het is een nieuwe fase van het internet, net zoals social media dat was voor het gewone internet.
Mensen kunnen hier ontmoeten, bijvoorbeeld om elkaar te leren kennen, te netwerken, nieuwe vaardigheden te leren, relaties op te bouwen, producten en diensten te leveren, samen te werken, te ontspannen, te gamen, te shoppen en te consumeren. De metaverse biedt ook de mogelijkheid om zelf te bouwen, te creëren en te participeren in een virtuele economie.
Lees verder
Wie is Jarno Duursma? Lees alles over zijn achtergrond als spreker, schrijver en tech-expert.
Waarin onderscheidt Jarno zich van andere sprekers? Lees meer over zijn drijfveren, ervaring en presentatiestijl.
Jarno Duursma is een onafhankelijk technologie- expert, publicist, onderzoeker en spreker op het gebied van digitale technologie. Hij schreef vier boeken, onder andere over kunstmatige intelligentie, creatieve machines, deepfake technologie en blockchain. Jarno is veelvuldig te zien in dagbladen en landelijke media zoals EenVandaag, NOS, RTL4 en schrijft opinie-artikelen voor onder andere FD, NRC en Volkskrant. Hij is officieel LinkedIn top Voice op het gebied van AI en maker van de ‘listening to the future’ tech-podcast en de ‘Trending in Tech’ nieuwsbrief.
"*" geeft vereiste velden aan
